ο Αγώνας της ΕΟΚΑ

Μετά  το τέλος  του Β  Παγκοσμίου  Πολέμου, ο  απόστρατος πλέον  Συνταγματάρχης  Γεώργιος  Γρίβας,  αναλογίζεται  και προβληματίζεται με τη συμπεριφορά των συμμάχων  μας.  Διαπιστώνει οτι οι Άγγλοι, παρά το πλευρό των οποίων επολέμησε τον φασισμό,  δεν είναι διατεθειμένοι να τηρήσουν τις  υποσχέσεις τους και να  χαρίσουν την ελευθερία  στην  σκλαβωμένη ιδιαιτέρα του πατρίδα.

Σημειώνει  στα  απομνημονεύματά  του::» .
«…Οι Σύμμαχοι ειχον αναλάβει τον πόλεμον  εν ονόματι της  ελευθερίας, της  δημοκρατίας και της  δικαιοσύνης. Υπό το λάβαρον των αρχών  τούτων είχον καλέσει τα  έθνη εις  συναγερμόν και είχον  ζητήσει παρ  αυτών νέας  θυσίας

… Αι υποσχέσεις  και διακηρύξεις των Αμερικανών και των Άγγλων συμμάχων μας,  έριπτον  φως εις την  ψυχήν των καταπιεζομένων λαών τη» Ευρώπης και βάλσαμον παρηγορίας εις τας καρδίας των υποδόύλων λαών λαών της  γης…»

         Αλλά ο Γ, Γρίβας ήταν  αγνός και ειλικρινής  και  ομολογεί  ότι  εξηπατήθη και αυτός
“….  Επίστευον οτι οι ηγέται της  ανθρωπότητος  δεν ήτο  δυνατόν  ελαφρά τη καρδία να  οδηγούν τους  ανθρώπους εις την σφαγήν δια την προάσπισιν  ιδεωδών, εις  τα  οποία  δεν επίστευον και δια την επιδίωξιν πλασματικών σκοπών, τους  οποίους προετίθεντο , αμα τη ευτυχεί αποπερατώσει του πολέμου, να  εγκαταλείψουν….   ”
και  συμπεραίνει
Η  συμπεριφορά των Δυτικών έναντι  των φίλων και συμμάχων  των υπήρξε  αντίθετος προς τας διακηρύξεις και υποσχέσεις των…

          Αναλαμβάνει λοιπόν  τον  αγώνα  αποτίναξης του Αγγλικού ζυγού, συνεπής προς τα  αρχάς και τα  πιστεύω του….” Ανέλαβον τον αγώνα  εναντίον των παλιαών φίλων και συμμάχων μου, δια να υπεραμυνθώ των ιδίων ακριβώς ιδεωδών, δια τα οποία είχομεν  συμπολεμήσει μετ  αυτων εις τα πεδία του πρώτου και δευτέρου  παγκοσμίου πολέμου...”

Ο  Γ. Γρίβας  ήτο  σταθερός  μελετητής  και βαθύς γνώστης της  ιστορίας του  Ελληνικού  Έθνους και ταυτόχρονα έμπειρος και δοκιμασμένος στρατιώτης.

Πιστός  στο ιστορικό  αξίωμα “Η ελευθερία  αποκτάται με το σπαθί του σκλάβου” , από τον  Μαίο  1948, έχει καταλήξει στην  απόφαση  διεξαγωγής  ενόπλου αγώνα  για  απελευθέρωση της  Κύπρου. Αρχίζει διερευνητικές  επαφες με φίλους  και αναζητεί συμπαραστάτες.

            Την 5ην Ιουλίου 1951,  επισκέπτεται την Κύπρο κατόπιν συνεννοήσεως  με  τους  Σάββα και Σωκράτη  Λοϊζίδη προκειμένου να μελέτησει επί τόπου  τις  συνθήκες  και τις προποπτικές  ενόπλου αγώνα.    

Σημειώνει τρεις  διαπιστώσεις:
α)  σκεπτικισμό και διστακτικότητα  απο τις επαφές  του με διάφορους παράγοντες ( εν οις  και ο Αρχιεπίσκοπος  Μακάριος).
β) Θετική  δυνατότητα  δράσης μικρών ανταρτικών ομάδων  στον ορεινό όγκο του Τροόδους και
γ) ύπαρξη  ευκολοπρόσβλητων  στόχων  εντος των πόλεων.

Επανερχόμενος  εις  Αθήνας, καταστρώνει εμπεριστατωμένα   στρατιωτικά  σχέδια  διεξαγωγής του  αγώνα.  (βλ.  “ΑΓΩΝ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΚΑΙ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΣ”  Γ. Γρίβα  Διγενή)

Η  εν Ελλάδι πολιτική ηγεσία  υπό τον αρχιστράτηγο Παπάγο δεν επιθυμεί την  διατάραξη των σχέσεων της  χώρας  με  την Μ. Βρετανία.  Πολλοί  συστήνουν αναμονή και καταβολή προσπαθειών  σε  πολιτικό επίπεδο.  Άλλοι τον αποτρέπουν .” Ούτε  50  άνδρες  δεν θα  σας  ακολουθήσουν…” του  είπε  χαρακτηριστικά  ο  Αρχ. Μακάριος.

            Στις  3 Οκτωβρίου 1952  πραγματοποιεί νέαν  διερευνητική επίσκεψη  στη Κύπρο . Παραμένει  έως 25 Φεβρουαρίου 1953.  Καταρτίζει μικρούς  μαχητικούς πυρήνες, με τη  βοήθεια των  Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου  (επικεφαλής  της ΟΧΕΝ) και Σταύρου Ποσκώτη (επικεφαλής  ΠΕΟΝ) . Φροντίζει για την αποστολή  στρατιωτικού εξοπλισμού και πολεμοφοδίων.

            Στις  7  Μαρτίου  1953 στο σπίτι του καθηγητού Γεράσιμου Κονιδάρη  καταρτίζεται η Επιτροπή Αγώνα με  συμμετοχή των  Αρχ. Μακαρίου,  Γ. Στράτου,  Γερ. Κονιδάρη,  Σάββα και  Σωκράτη  Λοϊζίδη, Γ.  Γρίβα,  Αντ. Αυγίκου, Δ. Βεζάνη, Νικ. Παπαδόπουλου, Ηλία  Τσατόμπρου, Δημ. Σταυρόπουλου, και Ηλία  Αλεξόπουλου.  Όλοι μαζί ορκίζονται επί του ιερού ευαγγελίου  “Ορκίζομαι στο όνομα της  Αγίας και Ομουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου  ζωήν, υποφέρω και τα πλέον σκληρα βάσανα,  μυστικόν παν  ότι γνωρίζω και θέλω  ακούσει δια την υπόθεσιον της  Ενώσεως της  Κύπρου, θα υπακούω  δε  τυφλώς εις τας  εκάστοτε  διδομένας μοι σχετικάς  διαταγάς.”.

            Ο  Γ. Γρίβας  υπερνικά  τους  δισταγμούς  των παραγόντων και στις  26 Οκτωβρίου  1954 αποχαιρετά τη  σύζυγό του Κική  και  όπως  χαρακτηριστικά αναφέρει  στα  απομνημονευματα  του “…με  εφόδια μόνο την ΠΙΣΤΙΝ  ανέλαβα  το μεγαλύτερο  εγχείρημα της  ζωής μου, το οποίον, με την βοήθειαν  του Θεού, απέδειξε τας υπερόχους εθνικάς  αρετάς που κοσμούν τον Ελληνικόν Κυπριακόν Λαόν…”  και παρακάτω σημειώνει Το ημερολόγιον μου το έκλεισα με αυτήν την  φράσιν “Ο Θεός  βοηθός…. Αναχωρώ με πίστιν και θάρρος….

Αναχωρεί  ατμοπλοίκά από Πειραία  προς  Ρόδο. Εκεί  επιβιβάζεται στο ιστιοφόρο “ΣΕΙΡΗΝ” και μετά από περιπετειώδες ταξίδι αποβιβάζεται  νύκτα, στις  ακτές της  Χλώρακας,  στις  10 Νοεμβρίου  1954, οπου τον ανέμενε  ομάδα  αγωνιστών.
Περιγράφει το μέλος της ομάδας   αγωνιστής Νικόλας Γ. Μαυρονικόλας: …….ειδαμε να κατεβάζουν βάρκα και να μπαίνουν μέσα ορισμένα άτομα. ….Η βάρκα έμεινε  3-4  μέτρα από την ξηρά, Εμείς προχωρήσαμε προς την βάρκα. Μπήκαμε  μέσα  στο νερό  για  να  βοηθήσουμε τους επιβάτες  να  αποβιβαστούν. …Εγώ  βοήθησα  κάποιον να  αποβιβαστεί. Τον επήρα  στην  αγκαλία μου για να μην πατήσει μέσα  στο  νερό. Το άτομο αυτό ήταν ο Διγενής…”  και  στη  συνέχεια  περιγράφει ένα  εκπληκτικό περιστατικό.

“……..  Μπήκαμε  σε μια περιοχή με  δέντρα. 
Σε μια  στιγμή ο Διγενής μας  είπε :
”Σταματήστε λίγο να ξεκουραστείτε”
Κάτσαμε κάτω από μια μεγάλη  ελία. Ο Διγενής πήρε  το παγούρι του και ήπιε λίγο νερό. Στη  συνέχεια μας  πρότεινα να  πιούμε, όποιος  ήθελε νερό από την Ελλάδα. Πήραμε ένας  – ενας  το παγούρι και ήπιαμε από λίγο νερό.. Σίγουρα  δεν ήταν για να  ξεδιψάσουμε, να  σβήσουμε τη δίψα μας. Ήταν κάτι άλλο. Έμοιαζε σαν το μυστικό δείπνο, ήταν κάτι  σαν θεία κοινωνία.  Αυτό που νοιώσαμε  ήταν  ο πόθος μας  για λευτεριά, για Ενωση της  Κύπρου με την  Ελλάδα…” 
(βλ. Νικόλα Γ. Μαυρονικόλα  “Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΜΟΥ”)

Την 1η Απριλίου 1955,  ο    Διγενής  κηρύσσει επίσημα την  έναρξη του απελευθερωτικού  αγώνα.  Παραθέτουμε το κείμενο της  προκήρυξης:

            “Με  την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις  τον τίμιον αγώνα  μας, με την  συμπαράστασιν ολοκλήρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κύπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα δια την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού.Με σύνθημα εκείνο που μας κατέλιπαν οι πρόγονοι μας ως ιεράν παρακαταθήκην: “Η ταν ή επί τας” . 

Αδελφοί Κύπριοι,

           Από τα βάθη των αιώνων μας  ατενίζουν όλοι εκείνοι, οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν ιστορίαν,  δια να  διατηρήσουν την ελευθερίαν των: Οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι  τριακόσιοι του Λεωνίδα και οι νεώτεροι του Αλβανικού Επους. Μας  ατενίζουν οι αγωνιστές  του  1821, οι οποίοι και μας  εδίδαξαν ότι η  απελευθέρωσις από τον  ζυγόν δυνάστου, αποκτάται πάντοτε  με το αίμα. Μας ατενίζει ακόμη  σύμπας ο ελληνισμός, ο οποίος και μας παρακολουθεί με αγωνίαν , αλλά και με  εθνικήν υπερηφάνειαν. Ας  απαντήσωμεν με  έργα. Οτι θα  γίνομεν  “πολλώ κάρονες “ τούτων. Είναι καιρός  να δείξωμεν εις τον κόσμον, οτι εάν η  διεθνής  διπλωματία ειναι άδικος και εν πολλοίς  άνανδρος,  η Κυπριακή  ψυχή ειναι γενναία. Εάν οι δυνάσται μας, δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά μας μπορούμε να  την διεκδικήσωμεν με τα ίδια  μας τα  χέρια και με το αίμα  μας. Άς  δείξωμεν  εις τον κοσμον ακόμη μιαν  φοράν  ότι  και του  σημερινού “Ελληνος  ο τράχηλος  ζυγόν  δεν υπομένει” . Ο  αγών θα ειναι σκληρός. Ο  δυνάστης  δαθέτει τα  μέσα και τον αριθμό. Ημείς διαθέτουμεν την  ψυχήν, έχομεν και το δίκαιον με το μέρος μας. Γι΄αυτό και θα νικήσωμεν.

            Διεθνείς  διπλωμάται  ατενίσατε  το έργον  σας. Είναι αίσχος,  εν  εικοστώ αιώνι οι λαοί να χύνουν το αίμα των  δια την λευτεριάν των, το θείον αυτό δώρο,  για το οποίον και εμείς επολεμίσαμεν παρα τω πλευρό των λαών  σας και για το οποίον σεις τουλάχιστον διατύνεσθε  ότι πολεμίσατε  εναντίον του ναζισμού και του φασιμού.

          Ελλήνες , όπου και αν  ευρίσκεσθε, ακούσατε  την  φωνήν μας: Εμπρός, όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας

                               Ε.Ο.Κ.Α
                             Ο  ΑΡΧΗΓΟΣ  ΔΙΓΕΝΗΣ

Οι εκκωφαντικές  εκρήξεις που συγκλώνισαν τις πόλεις της  Κύπρου,  Ήταν το προσκλητήριο για τον αγώνα,  στο οποίο ανταποκρίθηκε σύμπας  ο Κυπριακός  Ελληνισμός πλην μιας θλιβερής  μειοψηφίας, της ηγεσίας  αρτηριοσκληρωτικού ΑΚΕΛ,  που ενώ  εκ πεποιθήσεως  με  ξύλινη  γλώσσα  πιπίλιζε δήθεν κατά της  αποικιοκρατίας  , του ιμπεριαλισμού και του καπιταλισμού,  πλην όμως  εκείνη  την ιστορική στιγμή  στάθηκε  στην αντίπερα  όχθη,  στο πλευρό των Αγγλων  αποικιοκρατών, χαρακτηρίζοντας  τους  αγωνιστές  ως  “τραμπούκους, βαρελότους, δυναμιτιστές και ψευτοδιγενήδες”

Ο Διγενής  οργανώνει και διεξάγει τον τιτάνιο αγώνα, με  μόνο εφόδιο την Πίστη του στο θεό, και την ατσάλινη θέληση του. Υπερκερνά  όλα τα  εμπόδια που συναντά  στο  δρόμο του, με σύναιση , αλλά και με  αποφασιστηκότητα, αναδεικνύεται  σε   υποδειγματικό ηγέτη, αρχηγό και μπουρλοτιέρη των  ψυχών. Απαιτεί και επιβάλλει  απόλυτη  μυστικότητα  και  εχεμύθεια, τυφλή υπακοή στις  διαταγές  του,  τόλμη, θάρρος, αυταπάρνηση.  Σε  ελάχιστο  χρόνο θα  κατακτήσει τις καρδιές ,  τον  σεβασμό και την  εκτίμηση των Κυπρίων, θα γίνει  ο  θρύλος που θα  εμπνέει όλους  τους  σκλάβους  που μάχονται για τη λευτεριά τους.

Οργανώνει και επανδρώνει τις Ομάδες  δολιοφθορών,  φροντίζει για την εκπαίδευση των  Ανταρτικών Ομάδων. Κατανέμει το έδαφος  σε  τομείς και ορίζει  τομεάρχες. Ορίζει συνδέσμους.   Συγκεντρώνει οπλισμό,  μαζεύει όλα τα  κυνηγετικά όπλα και τα  διαθέτει για  εξοπλισμό της Οργάνωσης. Εμψυχώνει  τον  τοπικό πληθυσμό, που μετέχει μαζικά και οργανωμένα  στον αγώνα με Παθητική  Αντίσταση, μποϋκοτάζ των  Αγγλικών  προϊόντων, με  ανάρτιση της  Ελληνικής  Σημαίας  σε  όλες  της  κατοικίες. Οργανώνει την Νεολαία  στην ΑΝΕ και την καθιστά  συμπαραστάτη στον αγώνα, με  διαδηλώσεις,  διανομή  φυλλαδίων και  σε  βοηθητικούς  τομείς. Δημιουργεί την πολιτική κίνηση ΠΕΚΑ  για  στήριξη των θέσεων του  αγώνα.

Επί  4.5  χρόνια  ο Διγενής,  με τα  παλληκάρια του  αγωνίζεται,  υπό συνθήκες  αντίξοες,  χωρίς επαρκή οπλισμό και  εφόδια,  με άντρες  και αμούστακα παιδιά που ρίχνονται  στη  φωτιά για την Ένωση με  τη  μάνα  Ελλάδα,  χωρίς πολεμική  κατάρτιση και εμπειρία αλλά με Πίστη στο Θεό  και με  αποφασιστηκότητα. Κοιμάται  στη  βροχή, με μια κουβέρτα, κρύβεται  σε  σπηλιές, υπομένει την πείνα  και τη δίψα, το κρύο και τα  χιόνια  στο Τρόοδος, μέρες και νύκτες πορεύεται  στα  βουνά, πολεμά, κτυπά τους  δυνάστες και  διαφεύγει.

Δεν  τον τρομάζει καμμιά δυσκολία. Ολα  μπορεί να τα  υπερπηδήσει, να τα  ξεπεράσει, να τα  νικήσει χάρις  στο  πολυμήχανο μυαλό που διαθέτει,  στην  πίστη και την επιμονή σε  συνδυασμό με την πολεμική του πείρα και την  οξυδέρκεια και  ευστροφία  του. Το σπινθηροβόλο βλέμμα  του, φανερώνει ότι μεσα στο μικροκαμωμένο και ταλαιπωρημένο από κακουχίες  σώμα του, κτυπά  καρδιά λιονταριού.

Με   ένα πραγματικό  στρατιώτη  δίπλα του, τον  ανθυπολοχαγό Γρηγόρη  Αυξεντίου, με οκτώ  φοιτητές που  φρόντισε να εκπαιδευτούν  στη  χρήση οπλων πεζικού, στην Ελλάδα  και να έρθουν να  αναλάβουν υπεύθυνους τομείς  ( Ρένος Κυριακίδης, Θάσος  Σοφοκλέους, Πέτρος  Στυλιανού,  Νικος  Αγγελίδης, Κύπρος  Παπαδόπουλος, Φώτης  Παπαφώτης, Ανδρέας Νέστορος και Ανδρέας Λαμπριανίδης) και έναν έφεδρο  αξιωματικό  τον Ιωάννη Κατσούλη  ξεκίνησε  τον  αγώνα.    Σε λίγο οι τάξεις της  ΕΟΚΑ γέμισαν  απο νέους της  Κύπρου που ανεδείχθησαν   σε  λιοντάρια στις μάχες κατά του  κατακτητή.  Οι περισσότεροι νέοι προέρχοντο από τις τάξεις  της ΟΧΕΝ, γαλουχημένοι με τα  νάματα της  Ορθοδοξίας, και  αγάπης  προς την Ελλάδα  που τους μεταλαμπάδευσε ο μπουρλοτιέρης  Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου. Πράξεις  απαράμιλλου θάρρους και υπερφυσικής  τόλμης  κατάφεραν τα  παλληκάρια της ΕΟΚΑ υπό την  έμπνευση και καθοδήγη του  θρυλικού Διγενή. Υπήκουον  τυφλά και αναντίρρητα  στις  διαταγές  του , χωρίς  καν  να  τον έχουν δει ποτέ,  χωρίς να  γνωρίζουν  την  φυσιογνωμία  του.

  • Πρώτος  νεκρός του αγώνα  ο εκ Λιοπετρίου Μόδεστος  Παντελή που πέθανε  από ηλεκτροπληξία την 1η  Απριλίου  στην προσπάθεια  διακοπής της  παροχής  ηλεκτρικού ρεύματος  απο τη Δεκέλεια.
  • Πρώτος  νεκρός  στο πεδίο της  Μάχης  ο Χαράλαμπος  Μούσκος που  έπεσε  στη Μάχη των Σόλων.
  • Ο Πέτρος  Γιάλλουρος, μαθητής  Γυμνασίου πέφτει νεκρός  απο σφαιρα  Αγγλου στρατιώτη σε  μαθητική διαδήλωση  στην Αμμόχωστο.
  • Ο  Γρηγόρης  Αυξεντίου,  ο  υπαρχηγός της  ΕΟΚΑ, παράδειγμα  στρατιώτη, που  δέχθηκε αγόγγυστα δίκαιη  τιμωρία  που του επέβαλε ο  Αρχηγός  του για μη συμμόρφωση  με  οδηγίες του, αλλά  αργότερα  προήχθη  σε ανώτερη και πλέον υπεύθυνη θέση,  δινει το παράδειγμα ,  σαν νέος  Λεωνίδας, με τη μαρτυρική  και παλληκαρισια  θυσία του  στον Μαχαιρά στις  3/3/1957.
  • Την ίδια  στάση  τηρεί και ο Κυριάκος Μάτσης στο Δίκωμο στις 19/11/1958.
  • Ηρωικά πέφτουν  στις 2/9/1958, στη  μαχη του Αχυρώνα  στο Λιοπέτρι (μετά  απο προδοσία)  οι Ανδρέας  Κάρυος, Φωτης  Πίττας,  Χρηστος  Σαμάρας  και Ηλίας  Παπακυριακού.
  • Ο  δεκαοκτάχρονος Μάκη  Γιωργάλλας μαθητής του Παγκυπρίου Γυμνασίου που απεβληθηκε και τιμωρήθηκε  με  διαγωγή κοσμία για  συμμετοχή σε  μαθητική διαδήλωση, μετα  απο προδοσία, πέφτει νεκρός  στις  31/1/1956 στο γεφύρι της Ζωοπηγής  . Πριν αφήσει την τελευταία  του πνοή απευθυνόμενος στον Αυξεντίου ειπε: Μάστρε πεθαίνω..Ζήτω η Ελλάς!!

Και  ενώ οι νέοι της  Κύπρου ποτίζουν το  δέντρο της  λευτεριας  με το αίμα  τους, οι Αγγλοι δυνάστες, οδηγούν  στην αγχόνη στις 9/5/1956 τον Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου. Ακολουθούν οι δι  αγχόνης  εκτελέσεις  των Ανδρέα  Ζάκου, Χαρίλαου Μιχαήλ και Ιάκωβου Πατάτσου στις 9/8/1956. Στις 21/9/1956  απαγχονίζουν τους Ανδρέα  Παναγίδη, Μιχαήλ Κουτσόφτα και Στέλλιο Μαυρομμάτη. Τον κύκλο των  απαγχονισμών κλείνει ο μαθητής, ο  λογοτέχνης και ποιητής  του Ενωτικού Αγώνα , ο  Ευαγόρας Παλληκαρίδης  στις 13/3/1957.

Καλόν θα  ήταν για τους  μελετητές  της ιστορίας να  διαβάσουν το βιβλίο του  Σπ. Παπαγεωργίου “Δια  χειρός  ηρώων” όπου οι ίδιοι – μελλοθάνατοι περιγράφουν τα  αισθήματα περηφάνειας  και το θάρρος  με το οποίο αντιμετώπισαν την αγχόνη.

Στα κρατητήρια  στην Πύλα, στην Κοκκινοτριμυθιά και αλλαχού οδηγήθηκαν πλήθος πολιτών , και κρατήθηκαν  χωρίς  δίκη,- κατα παράβαση των  ανθρωπίνων  δικαιωμάτων- μόνο και μόνο  διότι  αγαπούσαν την πατρίδα  τους  και οραματίζονταν την λευτεριά.

Πλήθος  αγωνιστών και  ύποπτοι για  συμμετοχή τους στην οργάνωση υπέστησαν βάρβαρα βασανιστήρια  από τους  “πολιτισμένους” Άγγλους που  μονο νοσηρά  μυαλά μπορούν να  διανοηθούν. Πολλοί  έχασαν και την  ζωή τους   ή έμειναν  ανάπηροι  απο τα  βασανιστήρια. Και ομως τέτοιες  πράξεις βαρβαρότητας  που προσβάλλουν τα  ανθρώπινα  ιδεώδη  έμεινα και μένουν  ατιμώρητες,  χάρις  στην  αδράνεια  και  ανεπάρκεια της  πολιτικής ηγεσίας  του τόπου.

Και ομως  ο Διγενής με  την Πίστη  του και τη  ψυχή του καταφερε  να  σπειρώσει στον αγώνα  ολόκληρο  τον Λαό και να  ξεφτιλίσει ολόκληρη Αυτοκρατορία που μαχόταν με υπεράριθμο και πλήρως  εξοπλισμένο στρατό.

Παρά τη μυστικότητα  και  εχεμύθεια  που επιβάλλει  ο Διγενής, υπήρξαν κρούσματα παραβάσεων και προδοσίας που στοίχισαν  ζωές, η  έθεσαν  σε κίνδυνο αγωνιστές  και μέλη της  ΕΟΚΑ.  Η  οργάνωση για να αποτρέψει  επέκταση του φαινομένου τιμωρεί  παραδειγματικά κάθε προδοσία που θέτει  σε κίνδυνο  ζωές αγωνιστών. Τιμωρεί κάθε  συνεργασία  με  τον  εχθρό και κάθε  δημόσια  αμφισβήτηση  του αγώνα. Οι τιμωρίες  ποτε  δεν υπήρξαν  αυθαίρετες  ούτε  άδικες.  Εστηρίζοντο  σε  αποδείξεις  ενώπιον  επιτροπών και οι τιμωρίες  ηταν κλιμακωτές, απο απλή προειδοποίηση, δημόσια έκθεση του υπαίτιου ,  με κούρεμα , με  δημόσιο προπυλακισμό μέχρι και με εκτέλεση για  διαγνωσμένους  και αμετανόητους  προδότες. Γιατι υπήρχαν και τέτοιοι που φορώντας κουκούλα, συνόδευαν  τους  Αγγλους  στρατιώτες  και υπεδείκνυαν  πρόσωπα  τα  οποία  κατονόμαζαν  ως  μέλη της  ΕΟΚΑ.  Οψίμως  σήμερα, το  ΑΚΕΛ,  αντι να  σκύψει το κεφάλι από ντροπή για την  στάση  της  ηγεσίας  του και  ορισμένων μελών του,  ζητεί δήθεν την δικαίωση και αποκατάσταση των προδοτών.

Εν παρενθέσει  σημειώνουμε  ότι κατά την περίοδο του  αγώνα ανεκόπη και εξηφανίσθη  το φαινόμενο της ζωοκλοπής, ένα φαινόμενο που διήνθιζε την κοινωνική  ζωή του  τόπου.

Τον  Φεβρουάριο  του  1959, η πολιτική ηγεσία  της  Κύπρου και της  Ελλάδας,  συνυπογράφουν τις  συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου  με τις οποίες  τα  αίματα  των  αγωνιστών  και ο  αγώνας  του Διγενή εξαργυρώνονται με  μια κολοβή ανεξαρτησία, που για  τους τ/κ ήταν η  βάση  για  τη  διχοτόμιση του νησιού.  Ηδη  ο πολιτικός  ηγέτης της  Κύπρου, Αρχ. Μακάριος μετά την επιστροφή του  από την εξορία  στις  Σευχέλλες, (όπου είχε  εξοριστεί στις 7/3/1956 μαζί με τους
α) Μητροπολίτη Κυρηνείας  Κυπριανό
β) Γραμματέα της  Μητροπόλεως  Κυρηνείας  και  δημοσιογράφο Πολύκαρπο Ιωαννίδη και
γ) τον πρωθιερεά της  Φανερωμένης και πνευματικό καθοδηγητή των μελών της ΕΟΚΑ, Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου )  έχει εγκαταλείψει τον στόχο της ΕΝΩΣΗΣ και  δηλώνει στη  βουλευτίνα του Εργατικού Κόμματος της  Βρετανίας Βαρβάρα Κασλ  ότι  στόχο έχει πλέον  την ανεξαρτησία .

Ο  Διγενής  ούτε  καν  ερωτάται  για τη λύση… βρίσκεται ξαφνικά προ τετελεσμένων. Εκ  των υστέρων  έστειλαν  τον Μιχαλάκη Πισσά ( Γενικό Γραμματέα  της  ΣΕΚ) να  πείσει τον Διγενή να αποδεχθεί  τη λύση….

“….Επί ώρες  όρθιος  δεχόμουν κατσάδες  από τον  Διγενή”   για  τα τετελεσμένα  που του παρουσίασαν,  αναφέρει αργότερα  σε  συνέντευξη του, ο Μιχ. Πισσάς.

Και όμως  ο Διγενής  δείχνει για μια  ακόμη  φορα την  ανωτερότητα του, την ωριμότητα  της  σκέψης  του, καταπνίγει τον θυμό του για την αδικία και για τον παραγκωνισμό του  στρατιωτικού  αρχηγού και θέτει πάνω  απ όλα  το συμφέρον της  πατρίδας. Λέει ΟΧΙ   ΣΤΟ   ΔΙΧΑΣΜΟ.

Χαρακτηριστικά  θα  παραθέσουμε  οσα  αναφέρει  στην Προκήρυξη  της 9ης  Μαρτίου 1959.- Διαταγή Κατάπαυσης  Πυρός  που σημαίνει το τέλος του ένοπλου  αγώνα.

“ΠΡΟΣ  ΤΟΝ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟΝ ΛΑΟΝ

            Οταν την  1ην  Απριλίου  1955 ύψωσα την  σημαία του επαναστατικού απελευθερωτικού κινήματος, έταξα  ως  σκοπόν την απελευθέρωσιν της  Κύπρου και  εζήτησα την υποστήριξιν του Ελληνικού Κυπριακού λαού και την συμπαράστασιν ολοκλήρου του Εθνους, αίτινες  μου παρεσχέθησαν πλήρως κατα τον τετραετή  σκληρόν αγώνα μας.

            Ηδη κατόπιν της  μεταξύ των  κυβερνήσεων Ελλάδος και Τουρκίας  συμφωνίας της  Ζυρίχης, η  οποία   επεκυρώθη εν Λονδίνω και υπό του Εθνάρχου Μακαρίου, είμαι υποχρεωμένος 

                                    ΝΑ  ΔΙΑΤΑΞΩ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΑΥΣΙΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ

            Εκείνος ο οποίος  δεν θα εδέχετο την συμφωνίαν και θα  συνέχιζε τον αγώνα, θα  ΕΔΙΧΑΖΕ όχι μόνον τον Κυπριακόν λαόν, αλλά πιθανώς  και ολόκληρον  το έθνος, τα  δε  αποτελέσματα  του  εθνικού διχασμού θα ήσαν απείρως καταστρεπτικώτερα από τα τοιαύτα, τα  οποία τινές  νομίζουν, οτι θα επιφέρη η δοθείσα λύσις (συμβιβασμού , η οποία ασφαλώς  δεν  ικανοποιεί τους πόθους μας)

            Το  κατ΄ εμέ , ειναι προτιμωτέρα η λύσις  αυτή, έστω και εάν  δεν ειναι εκείνη, που αναμέναμεν και η οποία θα  ικανοποιεί τους πόθους μας, παρά  ο  εθνικός  διχασμός, γιατί  σ’ ένα τέτοιο  διχασμό, ΘΑ ΤΑ  ΧΑΣΩΜΕΝ ΟΛΑ.

            Αντί του πολεμικού παιάνος, θα  σημάνω  σήμερον  ΟΜΟΝΟΙΑΝ,  ΕΝΟΤΗΤΑ, ΑΓΑΠΗΝ ίνα  επί των ερειπίων και της τέφρας της  απαστραπτούσης  από δόξαν και εθνικόν μεγαλείον Κυπριακής  εποποιϊας ανοικοδομήσετε το νέον οικοδόμημα της  νεαράς Δημοκρατίας.

            Εις τους πρωτεργάτας  αυτής  εναπόκειται ήδη να την οδηγήσουν εις την οδόν της  ευημερίας και της  προόδου. Οσον αφορά  εμέ, αποφασισμένος να μην αναμιχθώ εις την πολιτικήν και την  δημόσιαν  ζωήν, τόσον  εν  Κύπρω  όσον και εν Ελλάδι, θα παρακολουθώ με  αγωνίαν εκ του μακρόθεν  τα  βήματα της πολυβασανισμένης και αιματοβρέκτου Πατρίδος και θα  συμμερίζωμαι μαζί  σας  την  χαράν και τον πόνον  σας (και εις  την οποίαν, παρα τας  προσπαθείας  μου, η πολιτική  δεν κατόρθωσε να  δώση  εις το ακέραιον εκείνο, που επεθύμουν,  ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΚΑΙ ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ ΤΗΣ.)

            Η Κύπρος  ειναι πολύ μικρά  εις  έκτασιν δια να επιτελέσω  μόνος έργον μεγαλύτερον εναντίον μιας  πανισχύρου αυτοκρατορίας .

            Έχω  την  συνείδησιν ήσυχον, οτι έπραξα  το καθήκον μου. Έργον της  πολιτικής ήτο να  εκμεταλλευθή τους  επικούς  αγώνας  του Κυπριακού Λαού.. και αύτη τους εξεμεταλλεύθη όπως ηδυνήθη ή όπως  ενόμισε καλύτερον.

            ΝΥΝ ΟΦΕΙΛΩΜΕΝ ΝΑ ΠΕΙΘΑΡΧΗΣΩΜΕΝ

            Συσπειρωθείτε ΟΛΟΙ,  ΗΝΩΜΕΝΟΙ περιξ  του  ΕΘΝΑΡΧΟΥ, ο οποίος αποτελεί σήμερον σύμβολον ΕΝΟΤΗΤΟΣ και ΙΣΧΥΟΣ και βοηθήσατε  τούτον εις το δύσκολον έργον του.

            Αύτη ειναι η  επιθυμία  μου, προς την οποίαν καλώ πάντας  να  συμμορφωθούν”

                                                Ε.Ο.Κ.Α
                                               Ο  ΑΡΧΗΓΟΣ   ΔΙΓΕΝΗΣ”

(Αι  εντός  παρενθέσεως   φράσεις  αφαιρέθηκαν από το κείμενο κατόπιν  επιστολής -παρακλήσεως του Μακαρίου  για να μην κλονισθεί η πίστη του λαού προς το πρόσωπον του)

Βάσει όρου  των  συμφωνιών,  ο Διγενής  υποχρεούτο να  αναχωρήσει από τη Κύπρο άμεσα. Μάλιστα δεν του  επέτρεψαν να  εμφανιστεί  δημόσια  και να  απευθυνθεί προς τον λαό. Με  συνομωτικό τρόπο , κατάφερε  ο Διγενής να  συναντηθεί προ της  αναχωρήσεως  του με τους  τομεάρχας  της ΕΟΚΑ κ.ά άμεσους  συνεργάτες  του, την νυκτα της  15ης  Μαρτίου στας  οικίας  των Ηλίαδη και Γαβριηλίδη.  Το κλιμα ήταν άκρως  συγκινητικό.

Ο  Αρχηγός  περιγράφει στα  απομνημονεύματά  του.
  …. Η  στιγμή  της  συναντήσεως  με τους άμεσους  συνεργάτας μου υπήρξε τη  αληθεία,  εξόχως  συγκινητική. Ουδέποτε θα  την λησμονήσω….. Τινά  τούτων έβλεπα δια  πρώτην φοράν. Και όμως ούτοι επειθάρχουν εις  εμέ και επετέλεσαν ηρωϊκάς πράξεις  υπό την ηγεσίαν μου. Εκείνοι ανέμενον να ιδούν τον Αρχηγό των, ο οποίος  τους καθοδήγει και τους ενέπνεε και παρέμεινα πάντα κοντά των στοργικός.  Εμψυχωτής. ‘ακαμπτος, ακατάβλητος. Εγώ  δε  τους άμεσους συνεργάτες  μου, επί των οποίων κυρίως  εστήριξα την  εφαρμογήν των  σχεδίων μου…”

Ο  Διγενής μεταβαίνει  στην Ελληνική πρεσβεία  και απο εκεί , με όχημα της πρεσβείας, στο  αεροδρόμιο Λευκωσίας  όπου  αναχωρεί με πολεμικό αεροσκάφος της Ε.Β.Α .. Φτάνει στο Ελληνικό  την  14.30 της  17ης Μαρτίου  1959. Τον υποδέχονται  εκπροσωποι του κράτους, της εκκλησίας  και ο  Δήμαρχος  Αθηναίων. Ο Ελληνικός λαός  του  επεφύλαξε  ενθουσιώδη υποδοχή. Την  επόμενη μέρα  η  Βουλή  των Ελλήνων ομόφωνα ανεκήρυξε  τον Διγενή “ΑΞΙΟΝ ΤΕΚΝΟΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ”.  Επίσης η Ακαδημία  Αθηνών  σε ειδική συνεδρίαση  τίμησε τον Διγενή.

Κλείνουμε την  εξιστόρηση της ιστορικής  αυτής  περιόδου με  την δήλωση  του Διγενή:     “Εχω την συνείδηση μου  ήρεμον ότι εις Κύπρον έπραξα εις  το ακέραιον  το καθήκον μου ως  Ελλην και ως  Κύπριος. Ο υπέροχος  Κυπριακός Λαός ο οποίος υπήρξεν  υπόδειγμα  αγωνιστικότητος και καρτερικότητος κατα  τον τετραετή απελευθερωτικόν αγώνα, ήτο άξιος καλυτέρας  τύχης από εκείνην,  την οποίαν του έδωσαν αι  συμφωνίαι  Ζυρίχης – Λονδίνου. Την ευθύνην δια ταύτας  φέρουν  εκείνοι οι οποίοι τας  υπέγραψαν  εν αγνοία  μου.”