Ο Διγενής, μάχιμος   αγωνιστής  της  Ελευθερίας,  ασφαλώς ήταν  λάτρης των  Δημοκρατικών θεσμών. Η Στρατιωτική  Κυβέρνηση της  Ελλάδος που προέκυψε  στις  21/4/1967 μάταια  αναζητούσε  δήλωση  στήριξης  από τον στρατηγό Γ. Γρίβα – Διγενή, ο οποίος ουδέποτε υπήρξε  φιλικός  μαζί της.  Ο  Διγενής  εξ αρχής  ήταν  ανήσυχος ιδιαίτερα  για το μέλλον της  Κύπρου.

Τον  Μάρτιο 1967 προειδοποιεί μυστικά τη κυβέρνηση της  Ελλάδος για τις  κινήσεις  αξιωματικών  στη  Κύπρο. Στις  24 Απριλίου  1967 ζητά  έγκριση του Βασιλέα για  ανεξαρτητοποίηση της  Ελληνικής  Μεραρχίας στη  Κύπρο, με σκοπό να τη  θέσει  εκτός της  εξουσίας  των Συνταγματαρχών. Ο  Βασιλεύς  του  διαμήνυσε  ότι δεν ήταν καιρός για  δυναμική κίνηση κατά της  τριανδρίας.

Μετά  τα  γεγονότα  της  Κοφίνου  για τα  οποία ως  προεξετέθη, την  ευθύνη φέρουν η  Ελληνική και  Κυπριακή πολιτική ηγεσία,  ο Διγενής με  μια παραπλανητική πρόσκληση  στην  Αθήνα για  διαβουλεύσεις,  τίθεται υπό κατ  οικον περιορισμό,  φρουρείται και του απαγορεύεται η  έξοδος  από τη  χώρα.

Μετά  τον περιορισμό του  Διγενή στην Αθήνα και πριν  αποχωρήσει η  Μεραρχία, παλαιοί  αγωνιστές  της  ΕΟΚΑ  γνωστοποίησαν  στον Διγενή  απόφαση  τους  να επιτεθούν  σε  τ/κ  χωριά  για να  αποτρέψουν  την αποχώρηση της  Μεραρχίας.  Ο  Διγενής  τους  απάντησε “ Δεν  μπορούμε να  βγάλουμε  την  Ελλάδα  στον πόλεμο με  επικεφαλής δειλούς  και άκαπνους. Θα  καταστρέψουμε την Ελλάδα.

Μετά  την αποστρατεία και σύλληψη και τον εκτοπισμό του συνταγματάρχη Οπρόπουλου, συνεργάζεται με τους  Ταγματάρχες Νικόλαο  Λύτρα,  Σπύρο Μουστακλή και  Γεώργιο Καρούσο  για την ανατροπή της  Χούντας.

Τον  Ιαννουάριο  1968 ο Διγενής  καλεί  στην Αθήνα  τον γνωστό  δικηγόρο Λεμεσού και  αγωνιστή της  ΕΟΚΑ  Πανίκκο Σωτηρίου και του  αναθέτει  την εκπαίδευση μελών  μυστικής οργάνωσης που ειχε  σαν  σκοπό την δράση κατά της Χούντας.

Ο Παν. Σωτηρίου  επί τρεις  μήνες,  παραμένει στην Αθήνα  εκπαιδεύοντας   μέλη της  οργάνωσης  στις  εκρηκτικές ύλες  και στη κατασκευή  βομβών. Αργότερα  θα  φροντίσει  για την αποστολή από Κύπρο,   πυροκροτητών , ωρολογιακών  μηχανισμών εκρηκτικών και  όπλων . Η  αποστολή  έγινε με πλοία που πρακτόρευε ο Τάκης  Σολωμονίδης  και παραλήπτης  ήταν ο  μυημένος στην Οργάνωση Σκλαβενίτης ,  ιδιοκτήτης  της  ομώνυμης  αλυσίδας Υπεραγορών.

Τον Σεπτέμβριο του  1968  συλλαμβάνονται ο  απότακτος  ταγματάρχης  Νικόλαος  Λύτρας  και άλλα μέλη της  Οργάνωσης . Ο  ως  άνω  απόστρατος  Ταγματάρχης,  εκτοπίζεται στη   Σεριφο  αρχικά και μετα  στη Μακρακόμη Λαμίας και υφίσταται συνεχείς  διώξεις μέχρι την αποκατάσταση της  Δημοκρατίας , οπότε  αποκαθίσταται και  εξελλισσεται μέχρι το βαθμό του  Στρατηγού.

Ο  Ταγματάρχης  Σπ.  Μουστακλής  πεθαίνει από προβλήματα  υγείας  που του προκάλεσαν  τα  απάνθρωπα  βασανιστήρια που υπέστη μετα τη σύλληψη  του.

Μετα την αποκάλυψη της  Οργάνωσης , η  Χούντα  φοβάται  τον αντίκτυπο που θα ειχε  σε βάρος της  η  σύλληψη ενός  Εθνικού Ήρωα,  του  Διγενή και περιορίζεται στη  σύλληψη  άλλων  κεντρικών   μελών της. Τα μέτρα επιτήρησης του Διγενή ενδυναμώνονται. Παρα  ταύτα  ο  Διγενής  συνεχίζει  τον αντιχουντικό αγώνα  μέσω της  Φοιτητικής  Οργάνωσης  ΔΡΑΣΙΣ,  την οποία ίδρυσε ο ίδιος  το 1968.

Στις  14 Μαϊου  1972  απελαύνονται  από τη  Χούντα  τα  6  μέλη του Δ.Σ. Της  ΟΕΦΕΚ.  Αργότερα  στο τέλος  Αυγούστου  1973 απαγορεύεται  η είσοδος  στη  χώρα  στα  μέλη του  Δ.Σ. Της  ΕΦΕΚ.

Λόγω των  σχέσεων του  με  το  Διγενή, κρίνεται  ανεπιθύμητος  από τη  Χούντα  ο  επιχειρηματίας  Σωκράτης   Ηλιάδης.  Ο  δημοσίογράφος Σπύρος  Παπαγεωργίου , αρθρογράφος  τότε της αντιπολιτευόμενης εφημερίδος  “ΠΑΤΡΙΣ”  και  ο  Κύπριος  Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατου Κώστας  Πολυκάρπου  Ιωαννίδη που  αρνήθηκε να εγκαταλείψη την Κύπρο με την Μεραρχία, αντιμετωπίζουν απαγόρευση  εισόδου στην Ελλάδα,  διότι  δεν είναι αρεστοί  στη  Χούντα.

Ο Διγενής  παρακολουθεί με  ανησυχία  τους εναγκαλισμούς της  Χούντας  με την Τουρκία  , τις  δηλώσεις  Παπαδόπουλου για  Ελληνοτουρκικό  συνεταιρισμό   και για τη  Κύπρο  σε  σχέση με τις  Ελληνοτουρκικές  σχέσεις και  διαβλέπει τα  σχέδια  τους για  διχοτόμιση του νησιού.  Διαπιστώνει οτι  είναι  αδύνατο να πληγεί καίρια  και να προκληθεί πτώση της   Χούντας που κατέστη  άκρως  επικίνδυνη και καταστροφική   για τα  εθνικά  θέματα .  Ετσι καταρτίζει  σχέδια  απόδρασης από  την Αθήνα και  καθόδου  στη Κύπρο με  κύριο  στόχο την αποτροπή των  σχεδίων της Χούντας  και επαναφορά του Κυπριακού προβλήματος  στα πλαίσια  της  Αυτοδιάθεσης – Ένωσης.

Ο Διγενής, παραπλανεί τους  φρουρούς  του, παρουσιαζόμενος  ως  αντιμετωπίζων  σοβαρά προβλήματα  υγείας  και  αδυναμία  κινήσεως. Δινει  οδηγίες  σε  δύο  φίλους  που τον επισκέπτονται, να  στέκονται αντικρυστά ο ένας  με τον άλλο και να  δένουν  σταυροειδώς τα  χέρια τους , να  κάθεται ο Διγενής  σαν  σε  καρεκλάκι και να τον περιφέρουν  για να  τον βλέπουν οι  φρουροί  του και να   πιστεύουν ότι έχει  προβλήματα  υγείας και αδυνατεί να   κινηθεί.

Ο  Διγενής  καταφέρνει να  διαφύγει από την Ελλάδα και στις  31 Αυγούστου  1971, μετά  από περιπετειώδες  ταξείδι  αποβιβάζεται σε παραλία  κοντά  στο   κόλπο Πισσουρίου.

Δημιουργεί την ΕΟΚΑ  Β  που στελεχώνεται από παλαιούς και νέους  αγωνιστές.  Θέτει τις βάσεις της Οργάνωσης  και  προχωρεί  σε  υποβολή προτάσεων για επάνοδο του Κυπριακού στους  αρχικούς  στόχους  του  αγώνα,  στην Αυτοδιάθεση – Ένωση.

Με  τον αρχ. Μακάριο,   κάποτε  τους ένωνε  ο κοινός  στόχος  για τον οποίο  ανελήφθη ο επικός  αγώνας  του 1955-59.  Τώρα  τους  χωρίζουν πολλά.    Η  αιφνίδιαστική εγκατάλειψη του στόχου  απο τον Μακάριο  το  1958, με τις  δηλώσεις του  προς την  Εργατική Βουλευτίνα  Βαρβάρα  Κάσλ., η   υπογραφή των  συμφωνιών  της  Ζυρίχης  – Λονδίνου με την  κολοβή ανεξαρτησία,  χωρις τη  συγκατάθεση του Διγενή.

Ο Κυπριακός λαός  ειναι  βαθειά  διχασμένος. Το  χάσμα έχει γίνει πιο βαθύ  με  τις τραγικές  δολοφονίες  των αγωνιστών της  ΕΟΚΑ,     Νεοκλή Παναγιώτου – Ευριπίδη  Νούρου και Αντρέα  Παντελίδη, με  τις διώξεις των αντιφρονούντων.   Ο Μακάριος  μια   βδομάδα μετα την  επιστροφή του στη  Κύπρο, παύει τον συνεξόριστο του  Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου  από τη θέση του προϊσταμένου της  εκκλησίας  Παναγίας  Φανερωμένης.  Ο  άλλος  συνεξόριστος   του  ο  δημοσιογράφος Πολύκαρπος  Ιωαννίδης, υπέστη ξυλοδαρμό από εγκάθετους,  ενώ  αργότερα  το καθεστώς Μακαρίου θα  τον κλείσει στη  φυλακή για την  αρθρογραφία  του στην εφημερίδα  ΕΘΝΙΚΗ.  Αργότερα το καθεστώς  θα  οδηγήσει στη  φυλακή και άλλους δημοσιογράφους  και  αντιφρονούντες.( Ευδόκας – Χαραλαμπίδης). Η  ύπαρξη αντιπολίτευσης ήταν  αδιανόητη. Επεχειρείτο   αφελληνισμός και προσπάθεια  καθίδρυσης  Κυπριακής  εθνικής συνείδησης . Τρομοκρατία εις  βάρος  των αντιπάλων του καθεστώτος,  φίμωση και  διώξεις κατά του  τύπου, εκλογες  φαρσοκωμωδίας, ήταν μερικα  απο τα   στοιχεία  του μεταποικιακού καθεστώτος . Τόμοι απαιτούνται για να περιγραφούν τα  εγκλήματα  και οι παρανομίες  του καθεστώτος

Η  άμυνα της  Κύπρου, μετά  το πλήγμα  από την αποχώρηση της  Μεραρχίας,  περιήρχετο  σε κατάσταση  διάλυσης . Η  Εθνική  Φρουρά  απαξιούτο, οι αμυντικές  εγκαταστάσεις εγκαταλείποντο.,  ενώ  εδραστηριοποιούντο, υπό τις  ευλογίες  του,  παρακρατικές  και παραστρατιωτικές   οργανώσεις   ‘οπως  το ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, και  ιδιωτικοί στρατοί υπό την καθοδήγηση  και αρχηγία στενών συνεργατών του . Οριμένοι μάλιστα  εχρηματοδοτούντο  απο  ολοκληρωτικά αραβικά  καθεστώτα, με τα  οποία  εσυνεργάζοντο.

Σε  αντίβαρο της  ΕΟΚΑ Β,  ο  Μακάριος ενισχύει την Προεδρική Φρούρά στην οποία παρέχει έκτακτες  εξουσίες  και  αρμοδιότητες και  δημιουργεί το Επικουρικό Σώμα..

Ο  Διγενής  επί 7  μήνες από την  επάνοδο του στη  Κύπρο, παραμένει  σιωπηλός.

Με  παρέμβαση του Βασιλέως  διευθετείται  συνάντηση  Μακαρίου – Διγενή στη Λευκωσία.  Ο  Διγενής  προτείνει  χείρα  φιλίας  στον Μακάριο και   συνένωση  των προσπαθειών τους  για  τη  σωτηρία  της  Κύπρου, με πρώτο  βήμα, την  από κοινού  καταγγελία της  Χούντας, που θα  επέφερε την πτώση της. Κάνει  σαφείς και ορισμένες  προτάσεις . Ανάληψη της  προεδρίας της  Δημοκρατίας  από τον Πασχάλη  Πασχαλίδη, Ο Μακάριος παραμένει  Εθνάρχης  και μαζί με τον  Διγενή ασκούν τον έλεγχο  σε μια προσπάθεια  Ελληνοποίησης  των πάντων εκ  των κάτω προς τα  άνω και επάνοδο του Κυπριακού στα πλαίσια  Αυτοδιάθεσης – Ένωσης.

Στους  όρους  αυτούς  συμφώνησε ο Μακάριος. Θα  ακολουθούσε και άλλη συνάντηση τους,  για  εφαρμογή των όρων, αλλά  ο Μακάριος   θα υπαναχωρούσε, ειδοποιόντας  τον Διγενή ότι άλλαξαν οι συνθήκες και πλέον  δεν ισχύουν όσα  συμφωνήθηκαν.

Τι μεσολάβησε;  Ποιοί  μετέπεισαν τον  Μακάριο να  υπαναχωρήσει;

Η αποτυχία  συνεννόησης των  δύο αρχηγών, οδήγησε  στη βία και στην αντιβία.   Η ΕΟΚΑ  Β  προβαίνει  σε ενέργειες  επίδειξης ισχύος. Ο Μακάριος  απαντά με την έκνομη  δραστηριότητα  του Επικουρικού  Σώματος  και της  Προεδρικής  Φρουράς. ( βλ. Εκθεση Γκάρετ, έκθεση Διεθνούς  Επιτροπής Νομικών)

Από τον Σεπτέμβριο 1973 ο Διγενής ,  ήδη σε  ηλικία  76 ετών,  αντιμετωπίζει  σοβαρά  προβλήματα  υγείας.  Το πρωϊ της   27ης  Ιαννουαρίου  ημέραν Κυριακή,  ο  Διγενής αφίνει την τελευταία  του πνοή στο  κρυσφύγετο του στη Λεμεσό. Περισσότερες από διακόσιες  χιλιάδες λαού  θα του απευθύνουν το ύστατο  χαίρε.

Μετά τον θάνατο  του  Διγενή, η  κατάσταση  εκτραχύνεται. Ο  διάδοχος του στην  αρχηγία  της ΕΟΚΑ  Β, συνταγματάρχης  Γ. Καρούσος,  διαφωνεί με τους υπόλοιπους  παράγοντες και  αποχωρεί.. Η βια  και η  αντιβία  οδηγούν στη καταστροφή, την οποία  δεν βρέθηκε κανένας ικανός  και υπεύθυνος  πολιτικός  ή  στρατιωτικός  ηγέτης  να  την  αποτρέψει.

Αλλά  τα  όσα  συνέβησαν μετα  τον θάνατο  του Διγενή, η  κομμουνιστική  προπαγάνδα τα  χρεώνει στον Διγενή, και συνεχίζει ακόμη να ρίχνει λάσπη στο πρόσωπο του μεγαλύτερου νεώτερου Εθνικού  Ηρωα, του  εμψυχωτή της  νεολαίας, του  σημαιοφόρου του Ενωτικού Αγώνα, του θρύλου της  Κύπρου..

Ένα  είναι αναμφισβήτητο, όσο  ζούσε  ο Διγενής  δεν  άφιννε κανένα  να  επιβουλευθεί τη  ζωή του  Μακαρίου.  Κάποιοι που  τόλμησαν να ζητήσουν την ‘εγκριση  του  για να  αναλάβουν  την εξόντωση  του  Μακαρίου,  έλαβαν την απάντηση ότι,  αν  τολμήσουν θα τους  στήσει  στα  6  μέτρα.!!!

Και  βεβαίως  ο Διγενής  με την ωριμότητα  και νοημοσύνη που διέθετε,   δεν θα  αποφάσιζε ποτέ την ανατροπή του Μακαρίου με  πραξικόπημα.

Η  αδέκαστη ιστορία  θα κρίνει  τον ρόλο όλων  που  ενεπλάκησαν  στα  καταστροφικά  γεγονότα.

 Ο  Διγενής  θα παραμένει ο Θρύλος και ο  φωτεινός  φάρος που θα εμπνεύσει και θα   καθοδηγήσει τις  επόμενες  γενειές  στο  δρόμο του  αγώνα  για  Λευτεριά και  Δικαιοσύνη στη  Κύπρο.